Il liug da Vrin s’auda dapi igl onn 2013 tier la vischnaunca Lumnezia e secatta en Surselva, entadem la Val Lumnezia sin 1450 meters sur mar. La Lumnezia ei ina val laterala dalla Vallada dil Rein Anteriur. La Lumnezia Su s’extenda da Glion entochen Vrin e la Lumnezia Sut tochen a Val s. Pieder. La fracziun da Vrin consista dils uclauns Vrin Dado, Cons, Ligiazun e Sogn Giusep. Quels loghens ein habitai sur onn.

Vrin ei ina dallas vischnauncas las pli romontschas dil Grischun. Bunamein mintga habitonta e mintga habitont plaida romontsch, meglier getg sursilvan, in dils tschun idioms dil Grischun. Vrin viva oravontut dall’agricultura, dil mistregn e d’enzatgei pauc turissem.

Documentau ei Vrin per l’emprema gada igl onn 1208. Lu s’udeva il liug, che consisteva da lez temps probablamein mo d’ina ucliva, tier la claustra da sogn Glieci a Cuera. Il vitg per propi ei sesviluppaus el decuors dil 13avel e 14avel tschentaner. Cul temps ein vegni colonisai ulteriurs territoris. Menziunar ston ins ils numerus mises e las biaras alps ch’ei dat a Vrin.

Cu l’economia ei prosperida ella Bassa els onns tschunconta ein biars da Vrin emigrai. Parallel ei succedida la mecanisaziun dall’agricultura en muntogna. Quei ha midau la moda e maniera da viver e da cultivar.

La fundaziun dalla „Pro Vrin“ igl onn 1979 ei stada in tierm impurtont ella historia dil vitg. En collavuraziun cun la vischnaunca ha la fundaziun giu la finamira da mantener la substanza culturhistorica ed architectonica sco era da migliurar la situaziun da habitar e las cundiziuns da menaschi dall’economia da muntogna. Quei ha menau ad in svilup dinamic els onns otgonta e navonta.

Dapi vegl enneu ei la Greina stada il ligiom cul Tessin. Entochen che la via cantunala ei vegnida eregida igl onn 1887 da Glion entochen a Vrin ei la marcanzia da rauba e d’animals sesplegada per gronda part sur la Greina. Ella secunda mesadad dil tschentaner vargau ei vegniu fatg decennis alla liunga plans per construir in lag da fermada ella Greina. Oz ei la planira dalla Greina in’attracziun turistica d’emprema qualitad ed ella figurescha egl inventari naziunal da monuments dalla natira e cuntrada.

1998 ha Vrin survegniu il Premi da Wakker per in’integraziun exemplarica da baghetgs agricols el maletg dil vitg. Gronds merets ha igl architect indigen Gion A. Caminada che ha baghegiau divers edifecis e sviluppau vinavon la tradiziun dalla construcziun en lenn. Perdetga da siu agir dattan per exempel l’anteriura casa communala, la halla plurivalenta, la cabina da telefon sper la fermada dalla posta, la mazlaria ni la stiva da morts sper baselgia. Buca da surveser el center da Vrin ei la baselgia parochiala en stil baroc cun siu «campanile» che stat dapersei. Ina noda-casa da Vrin ein era las numerusas casas ed ils divers baghetgs ella construcziun mugrinada tradiziunala.

Ulteriuras informaziuns: www.lumnezia.ch