Pli baul er’ins pli cuntents.

Gerasina Candinas
Sr. Gerasina Candinas

Veis Vus il sentiment ch’il mund seigi meglier oz ni er’ei pli baul meglier?

Och, quei ei grev da dir. Quei era tut in auter viver lu, tut pli sempel. Aber ch’ei fussi stau mender – ei vev’era sias munconzas da gliez temps. Sch’jeu patratgel biaga sco quels purs stuevan semudergiar da luvrar. En bia graus er’ei meglier, en bia graus mender.

Heuen im Val Sumvitg
Heuen / Fenar © Archiv Cultural Sumvitg

Ins era pli cuntents e selegrava da tut…da saver ir il matg si misès ni aschia, quei era schon sco bunamein vacanzas. Clar che quei ei oz tut in auter viver. Quels pli giuvens san bu metter avon co quei era, quella sempladad e quei. Aber ins era cuntents e saveva era selgrar zaco pli tgunsch. La solidaritat denter las famiglias ni la glieud en general era forsa pli gronda. Il tat e la tatta davart dil bab stevan el medem vitg. Quei era viceversa tudi, inaga si tiel tat e la tatta, inaga els engiu. Quei deva igl atun adina in bigliet pli favoreivel da far in viadi. Quei savevan nus e quei astgavan nus lu adina ir. Duas ga astgav’ins il bia ir cun quei bigliet e quei selegrav’ins tutta stad sin quei. Cul tren astgav’ins lu ir pigl entir Grischun entuorn. Quei era sco bunamein la pagaglia dalla stad e quei selegraven nus schon ditg avon. Quei schevan nus adina il bigliet da bienmarcau. Quei mav’ins lu bu schi lunsch, forsa inaga si Tavau, ell’Engiadina ni in tec entuorn. Quei era schon viadis per nus, quei era in eveniment. Quei savev’îns ir silla staziun per tut e quei era adina massaria glieud che nezegiavan ora quei

Prozession im Val Sumvitg
Prozession / Processiun © Archiv Cultural Sumvitg

Tgei ch’era aunc bi magari, quei vev’ins lu quellas perdanonzas. Quei envidav’ins lu en parents ed enconuschents ch’ei era magari da quei da 20 hosps. Aber quei era zaco, ch’ins era uni culla parentella e mava lu era viceversa. Nus mavan era tier els cu els vevan Perdanonza quei era zatgei bi.

Prozession im Val Sumvitg
Prozession / Processiun © Archiv Cultural Sumvitg

Lu dev’ei il gentar da perdanonza, quei cuschinav’ins tut a casa. Quei era lu il gentar da fiasta cun tuortas e crems e diltut. Jeu sai cu nus mavan tier in’onda, quella fageva adina – la mumma saveva buca far da quels – quei schev’ella pèschs da feglia. Quei ei in tec sco pastetas bunamein e quei era zatgei tut special. In tec auter che quei che nus vevan a casa. Las dumengias vevan nus mai pulenta. Lu vevan nus schon in tec carn e buglia da truffels ni truffels barsai. La mumma deva lu bia breigia silla cuschina. Nus vevan in bi iert cun legums. Pumers vevan nus era, péra, meila e plogas. Tier nus dev’ei dabia puma. Nus fagevan principalmein mèl-suitg, gliez fagevan nus entirs da quels ruogs da crap. Jeu sai, nus vevan in ond’en casa e la mumma fageva cull’onda ensemen – mavan per suitga. Magari quels canasters da fein plein suitga e fagevan giu quei e lu mav’ins en pistrin e metteva quei el priel sco da caschar. Quei era lu schon zatgei bien. Nus stuevan lu schon aunc cumprar bia. Sco per exempel quei da pastas, maccruns e spaghettis e quei. La frina tunscheva era buca la nossa, quei era schi ina gronda famiglia.