Emprender da scrinari ni da cuser, auter dev’ei bu biaras pusseivladads.

Gerasina Candinas
Sr. Gerasina Candinas

Cu jeu sun stada ord scola, suenter la secundara, sun jeu stada cheu egl institut dus onns. Quei schevan ei la scola purila, quei hai jeu fatg dus unviarns. Quei era sco ina scola da tenercasa. Jeu vevel schon lu quei che jeu lessi ir en claustra.

Epi cu quels dus onns ein stai fini hai jeu tertgau ch’jeu sappi lu grad star vinavon en claustra. Lu han ils geniturs detg, els hagien nuot encunter ed hagien plascher sche jeu vegli ir en claustra aber ussa stopi jeu schon aunc spitgar in tec. “ussa has ti in tec quella flomma che ti eis stada tier las soras. Ussa spetga e sche ti has lu aunc adina quei giavisch sche sas ti schon ir.” Aschia hai jeu halt aunc stuiu spitgar in tec.

Eis ei per Vus adina stau clar che Vus veglies ir en claustra?

Quei era stau che jeu vevel forsa nov, diesch onns erel jeu stada en spital. Jeu vevel giu il begltschiec perforau e vevel stuiu star in tec pli ditg en spital. Jeu erel schi incantada da quellas soras che jeu tertgavel adina: cu jeu sun ina gronda, jeu vi era vegnir aschia in sora. E quei patratg era adina staus in tec a mi aber jeu savevel halt bu sco sestellegiar, co jeu savessi far da vegnir en claustra. Epi cu jeu erel stada giu cheu en scola vevel jeu lu schon viu co far. Aber jeu vevel lu stuiu spitgar. Jeu erel la tiarza gronda e dus eran aunc el studi e tschels mavan aunc a scola ed ina sora er’egl emprendissadi ed aschia vevel jeu stuiu star aunc in tec.

E lu era il plevon che nus vevan lu, quei era in da Tujetsch. Quel era bein cul bab e quei era in fetg iniziativ epi veva el detg “cheu en quei Tujetsch, quellas dunnas han nuot zatgei in’occupaziun igl unviern”. Lu vevan ei buca quei traffic da jasters sco ei han oz. El lessi fundar en cheu ina scola da teisser e da lavurs manilas aschia sco ei han ella Val Müstair, en a sta. Maria. E lu vev’el detg a miu bab – jeu vevel num Adelina – “jeu less che l’Adelina surprendess quei”. Jeu erel bu grad schi incantada da quei pertgei jeu tertgavel, aschie vegn jeu bu dad ir en claustra. Aschia stun jeu pendida vida quei. Epi vev’jeu lu tuttina dau tier. Lu vev’jeu stuiu ir a Brugg el Heimatwerk ad emprender quei. Lu stada leu empau epi suenter entschiet a dar quels cuors. Quei hai jeu lu dau dus ni treis unviarns, quei era lu mo igl unviern. Quels eran bein occupai.

E lu ei quei augsegner, quel era gnanc tschunconta lu, quel ei lu morts aschi spèrt. Epi savevan ei bu co far vinavon. E lu hai jeu tertgau, ussa prend’jeu la caschun. Ussa detg jeu giu quels cuors, ussa mon jeu. El veva lu schon ina gidontra che sustenev’el en quei gremi. Jeu vevel lu detg a quella che jeu lessi calar si. Ella veva lu detg “na, ussa ei igl augsegner morts e vus scheis era aunc mei cheu persula”. Lu vevel jeu pia dau tier e vevel detg ch’ei seigi per in univern aber suenter seigi lu fertig. Lu mondi jeu ed ei dueigien mirar per enzatgi. Schiglioc fuss jeu bu vegnida libra. Ei vevan lu anflau ina aber quella veva calau si avon ch’entscheiver e lu ei quei dau ensemen tut.

Savevan lu tuts far emprendissadi?

Las buobas, cuser savevan ellas far flot. Vi Sumvitg er’ei ina che prendeva emprendistas e vi Rabius er’ei duas. E scrinari savevan ei magari era far aber schiglioc dev’ei lu bu schi bia pusseivladads.