Ina punt da lenna e neiv schelada

Simeon Alig
Simeon Alig © Gieri Antoni Caviezel

Tgei era meglier, tgei era mender pli baul en relaziun cun ozilgi? 

Quei ei grev da gir. Aschi paupers eran nus era buca.

 Seresentev’ins buca la paupradad sco enzatgei negativ sco affon?

Na, ti havevas effectiv tut quei che ti duvravas. Clar, cumparegliau cun tut quei ch’ils affons han oz era quei pauc ni nuot. Nus astgavan salvar quels per raps da cattar biemaun, denton quei era ton sco nuot.

Familie Casanova in Vrin
Familie Casanova in Vrin © W. Derichsweiler, Fototeca dal DRG

Haveva vossa mumma insumma ina renta da vieua da gliez temps?

Enzatgei pauc devi, aber quei tunscheva negliu. Mes frars, mias soras ed jeu havein stuiu ir a fadigiar in pèr raps aschi spert sco pusseivel e cun quei ha ei tunschiu. Mintgin stueva mirar da far tut il pusseivel sez. Ils purs stuevan baghegiar sezs ils nuegls ed jeu sai aunc bein co jeu sun ius l’emprema gada cun mia sora Anna cun in bov a trer lenna, damai che tschels eran a militer e nus havevan negina lenna pli. Nus essan i lu enta Schareida cun in bov, tratg ora il tschop e mess quel sul tgau giu per ch’il bov stetti eri duront zuolar in lenn ensemen sil curtaun per lu turnar puspei sin schampras vias anora. Da quels onns fagevan ei aunc surfisas.

Quei stueis vus declarar a tgi che sa buca tgei ch’ina surfisa ei.

Surfisas fagev’ins lu giu Starpiu e sut Cavona. Per vegnir sur l’aua vi vegneva smanau igl atun tard sco emprem roma ell’aua, quella vegneva bletscha e lu dev’ei glatsch. Sin quei fereva la glieud lu da temps en temps neiv e quei teneva sco ina punt. Quei era la suletta pusseivladad da vegnir cun ina menadira sur l’aua vi. Survegnir lenna era lu in enorm problem. Quei era adina era da far ora lenna verda, metter la sera ils cuschs sper la pegna per ch’els ardien insumma l’auter gi e quei deva era buca calira.

Suenter la scola haveis vus fatg in emprendissadi, enzatgei ch’era insumma buca usitau da lezs onns.

Jeu sun staus il sulet che ha fatg da quels onns in emprendissadi. Jeu hai giu il cletg da saver ir a Lai a far quei, damai che miu frar era leu plevon. Mes patruns eran Speschas che vegnevan da Pigniu aschia ch’els savevan romontsch. Cul tudestg en scola era quei ina paupra caussa. Nus havevan da scriver biars concepts e quei ei schon stau grev.

Con gitg ha quei emprendissadi cuzzau?

Quel ha cuzzau treis onns. Igl emprem mavan nus giu a Casti a scola. A Lantsch hai jeu lu cumprau in gi in velo e denter Sogn Cassian e Lai hai jeu empriu dad ir cun velo cun far empau manglas.

Con savens savevas vus vegnir a casa?

Jeu sai che pli ch’in onn er’jeu buca staus a casa. Jeu havevel aschi bi si leu ensemen cun miu frar ed erel leu sco da casa e negin motiv da turnar regularmein a Cons.